İnsanlığın en büyük yeniliği yazının keşfidir. Bilim adamları 'söz uçar yazı kalır' demiştir.
Bir düşünür de 'kitapla yönetilmeyen toplumlar cehalet tarafından yönetilir' der.
30 Mart-6 Nisan Kütüphaneler Haftası dünya genelinde kutlanır. Genelde bu önemli dönem aslında sorgulanmalı.
Batı ülkelerinde, başta aydınlanma merkezi Paris’te, en yakın Notre Dama görkemli yapılar dikkat çekiyordu.
133 yıllık Gılbert Jeuna kitapçısı tüm aydınların uğrak yeriydi; kapandı. Bu kitaplık, Paris’in adeta kültür sembolüydü.
İstanbul dünya şehri; Pera şimdiki Beyoğlu istiklal caddesi Tünele kadar kitapçılar vardı. Peki ne oldu bu kitapevleri?
Geçmiş yıllarda ne zaman İstanbul’a gitsem trenle yolculuk yapar, Torosların doyumsuz tabiat güzelliklerini seyreder, mutlu olurdum.
İstanbul'un tarih kokan Haydarpaşa eski gar binası, görkemli Çamlıca Tepesi daha karşıda Kalamış.. sanki Münir Nurettin Selçuk’un şarkısı bize çağrı yapar: İstanbul’u sevmese gönül aşktan ne anlar.
Sanki bizlere çağrı yapıyor Beni unutmayın diye. Ama heyhat tarihi Haydarpaşa Garı sanki rüyalarımızda kaldı.
Londra Tren Garı çevresi Waterloo Köprüsüyle kuşanmış, tarihten günümüze mesaj veriyor. Haydarpaşa Viktorya Garı kadar muhteşemdi.
Kadıköy Bahariye caddesi Süreyya Paşa sineması, şimdiki opera sanat evi
Kitap evleri Moda’ya yürüdüğüm zaman kitapçılar, sahaflarla kuşanmış görüntü adeta kitap severleri beklerdi. Kültür zenginliği eski Moda'da yaşıyor. Sanata yönelik opera, tiyatro, sinema salonları…
Moda Nazım Hikmet’in semtidir. Moda'yı gezdiğim zaman Nazım Hikmet’in eski antik köşkünü hatırlarsınız.
Onun yakın dostları Zekeriya-Sabiha Sertellerin evi burada bulunuyor.
Bahariye şu anda eski İstanbul’u yaşamakta; zaman zaman geçmişe ağıt yakmakta.
Evet aradığınız, özleminizde olan kitapları burada bulursunuz.
1953 yılları. Kırıkhan’da pazar günleri kaldırımda kitapçılar kitaplarını dizerlerdi.
O kitapçılardan 15 yaşında iken Ali Kadri Anıt Tan Matbaası 1945 basımı Dünya Yüzünden Tarih Yazan Simalar kitabını almıştım.
1952 dönemi... Kırıkhan Halkevi’nde Nazım Hikmet’in eseri tiyatro sanatçısı Halide Pişkin baş rolde rol almıştı.
Yine aynı yıllarda Halkevinde annemle beraber Nazım Hikmetin eseri Senede Bir Gün kitabından uyarlanmış, dünya güzeli Cahide Sonku’nun oynadığı fimi annemle seyretmiştik.
Geçtiğimiz yıllarda Kırıkhan’da gazete almak için gittiğim bayiden bir Cumhuriyet Gazetesi istedim. Bana “Cumhuriyet Gazetesi” satmıyoruz diye yanıt verdi. Kırıkhan geçmiş yıllarda Hatay’ın en kültürlü kazasıydı. Evet, nereden nereye geldik. Acaba neden?
Kültür eksikliği. Bu eksiklik nereden kaynaklandı, sorgulanmalıdır.
Acaba uygarlık Ortaçağa mı yöneldi. Elbette bu gerilikte 1945 ABD’nin başlattığı soğuk savaş, NATO... insan beynini hedeflendi. Acaba 1950 sonrası Türkiye’nin kırsal köylerinde ABD’nin barış gönüllüleri turistik gezi mi yapıyordu?
Artık batıda bile klasik romanlar yazılmıyor.
Mezhep çatışmalarının yaşandığı Ortadoğu ülkeleri, çok geçmiş yıllarda eski Mısır ve Atina’dan daha ilerideydi.
Mısırlı Kleopatra'nın Roma İmparatoru Sezar’ı önünde diz çöktürüp Roma İmparatoriçesi olması yalnız kadınlığı mı? Hayır! Nil’in kraliçesi bilimle kuşanmıştı.
Sezar, Roma kütüphanesini yaktırdığında 'barbar Romalılar' diyerek Nil'in kadını İmparatorun üzerine yürüdü. Şimdi Mısır ya da Pers Medeniyeti ne durumda?
Genelde tüm Ortadoğu kargaşa içinde. Nedeni, bilime felsefeye duvar çektiler.
Bizde bir gerçek yazılmıyor. 1940'larda bir dünya savaşı yaşandı. Paris’te, Roma’da yazı makinasını ve matbaayı keşfeden insanlığın büyük dehası Guthenberg'in ülkesi Berlin'de kitaplar yakıldı.
Türkiye'de 1940'larda Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel’in başkanlığında Nurullah Ataç, Sabahattin Eyüboğlu gibi aydınların görev aldığı süreçte tercüme büroları kuruldu. Dünya klasik eserleri çeviri yapılarak Tolstoy, Dostoyevski, Gorki, Jack London... Nazım Hikmet, Sabahattin Ali...
Ortaokullar olmak üzere liseye kadar kuşandı.
Ve en önemlisi 2.Dünya Savaşında dünya ülkeleri başta komşumuz Yunanistan, Sofya, Paris işgal altındayken Türkiye savaşa katılmadı. 2. Adam, Milli Şef İnönü 50 milyon insanın öldüğü savaşta mucize diplomasi sonucu savaşın dışında kaldı.
Ve Nazı Almanyasından kaçan bilim adamları Türkiye’ye iltica ettiler.
Cumhuriyet 'Yurtta Sulh Cihanda Sulh' diye haykırıyordu.
Ne demişti büyük deha Atatürk, "Biz batının karikatürü değil kendisi olacağız."
1923’te kurulan Cumhuriyet bilim ve felsefe ile yeni çağa geçişi haber verdi.
1789 laik cumhuriyeti hedefledi.
Başarının kaynağında yeni insana geçiş vardı.
Kütüphanele Haftası tüm dünya insanlığına kutlu olsun.
Shakespeare de 'kitaplar aklın ilacıdır' der.
Not:Resim olarak İskenderiye Kütüphanesi kullanılacak
Bugün, 17 Mayıs 2024 Cuma
