Sayıştay da Pirinçlik için uyarmış!

Arsuz´da denize sıfır bir bölgede, 49 bin metrekare alana kurulan ve kullanılmadan çürümeye terk edilen İskenderun Pirinçlik Eğitim ve Karantina Tesisi, Sayıştay Başkanlığı´ın 2019 yılı Türk Hudut ve Sahiller Genel Müdürlüğü denetim raporunda uyarı konusu oldu.

İskenderun Pirinçlik Eğitim ve Karantina Tesisi´ndeki zararın tam ve gerçek boyutunun yerinde ve detaylı bir teknik incelemeyle tespit edilebileceği belirtilen denetim raporunda, binaların kullanım dışı kalmasının önemli hasar ve kayıplara da neden olduğu ifade edildi.

Sağlık Bakanlığı da tesislere ilişkin Milletvekili Güzelmansur´un önergesini gecikmeli olarak yanıtladı. Yanıtta, israf ve kamu zararı eleştirilerinin odağındaki ´tesislerin ve taşınmazın ekonomiye kazandırılması için alternatiflerin değerlendirildiği´ bildirildi.

Sadet Berkyürek/İskenderun
1987 yılında ihale edilmiş, yapımı için 1.109.352.683.00 lira harcanan Arsuz sınırlarında kalan İskenderun Pirinçlik Eğitim ve Karantina Tesisi, Sayıştay Başkanlığı´nın 2019 yılı denetiminin ‘bulgu´ konusunu oluşturdu.

2019 Yılı Sayıştay Denetim Raporu´na göre üzerinde, 24 adet bakımsız durumda lojman (5´i dolu, 19´u boş), atıl durumda motel binaları, atıl durumda yeşil alanlar ile eğlence mekânları, 2 katlı idare binası ile diğer eklentiler yer aldığı karantina ve eğitim amacıyla kurulan tesisin büyük bölümü hiç kullanılmamış, 1990 yılların ortalarında MKÜ rektörlüğünün kullanım için yaptığı başvuruyu, bakanlık uygun görülmemiş ve üniversitenin kullanımına vermemişti.

Arsuz´da denize sıfır bir bölgede, 49 bin metrekare alana kurulan ve kullanılmadan çürümeye terk edilen İskenderun Pirinçlik Eğitim ve Karantina Tesisi, Sayıştay Başkanlığı´ın 2019 yılı Türk Hudut ve Sahiller Genel Müdürlüğü denetim raporunda uyarı konusu oldu. Tesisteki zararın tam ve gerçek boyutunun yerinde ve detaylı bir teknik incelemeyle tespit edilebileceği belirtilen denetim raporunda, binaların kullanım dışı kalmasının önemli hasar ve kayıplara da neden olduğu ifade edildi.

Sağlık Bakanlığının hiç birimi ihtiyaç duymamış
Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü ile Sağlık Bakanlığı arasında 2017 yılında yapılan yazışmalara da yer verilen raporunda, “Bakanlık´tan İdareye gönderilen 23.02.2017 tarih ve 00040015707 sayılı cevabi yazıda ise; boş ve atıl durumdaki taşınmazların öncelikle Bakanlık birimlerince ihtiyaç duyulup duyulmadığına bakılacağı, hiçbir birimin ihtiyacı olmadığının anlaşılması halinde ise gelir elde edilebilmesi amacıyla TOKİ veya Özelleştirme İdaresi Başkanlığı´na devredilebileceğinden, Bakanlıkça Hatay ili genelinde yapılacak yatırımların finansmanında kullanılmak üzere planlama yapıldığından, söz konusu taşınmazın herhangi bir kuruma/kuruluşa tahsisine muvafakat edilmediği belirtilmiştir” denildi, buna karşın tesislerin 2019 yılı sonuna kadar değerlendirilmesine yönelik işlem de yapılmadığına işaret edildi.

Kamu malı olması yolu kolaylaştırdı
Karayolları Genel Müdürlüğü´nün İskenderun-Arsuz arasında tesislerden geçen yol çalışması nedeniyle 2009 yılında binaların bir kısmı yıkıldı. Yolun genişletilmesinde, özel mülkün kamulaştırması yerine kamuya ait bu tesislerin içinden geçecek şekilde kaydırılmasının, dönemin etkin siyasilerinin talebi olarak da tartışılmıştı.

Hırsızlık ve önlemsizlik de çürümeyi hızlandırdı
Tesislerde kullanım dışı kalmaya bağlı olarak önemli ölçüde yıpranma, hasar ve kayıplara dikkat çekilen raporda, hasar ve kayıpların tam ve gerçek boyutunun yerinde ve detaylı bir teknik incelemeyle tespit edilebileceği de ifade edildi. Tesislerdeki kayıplarla ilgili şöyle denildi: “İdare tarafından bu taşınmazlar için, Gayrimenkul Değerleme ve Danışmanlık şirketine 2010 yılında yaptırılan değer tespiti çalışması sonucunda düzenlenen (17.10.2011 – 001 sayılı) Rapor´ un 28´inci sayfasında; 2010 yılında tesis içerisinden geçen yol nedeni ile bazı binaların yıkıldığı, değerleme tespiti tarihi itibari ile lojman bloklarında sadece 6 dairenin kullanılmakta olduğu, geriye kalan motel ve lojman bloklarının tamamının metruk vaziyette olduğu ve korumasız bırakılan bu yapıların iç donanımının söküldüğü ve önemli ölçüde eksildiği, belirtilmektedir. Bu durumda 2019 yılı itibariyle her hangi bir olumlu değişikliğin (iyileşmenin) olmadığı, İdare yetkilileri tarafından da teyit edilmiştir. Binaların çatı, duvar ve zeminlerinde çatlak, su baskınına bağlı bozulma, kabarma gibi hasarların yanı sıra camlarda ve kapılarda kırılmalar ve ciddi eksikler olduğu, söz konusu taşınmazların korunmasına yönelik herhangi bir güvenlik tedbirinin halen alınamadığı, adli kayıtlara da geçen hırsızlık olaylarına bağlı çeşitli tesisat malzemesi ve demirbaş kayıplarının yaşandığı belirtilmiştir.”

Sayıştay´a göre de ‘önemli bir kamu kaynağı´
Sayıştay´ın raporunda Pirinçlik tesisleri ile ilgili tespit ve uyarıları içen bölüm şu değerlendirme ile tamamlanıyor: “Sonuç olarak, değerli bir kamu kaynağı niteliğindeki taşınmazın ve üzerindeki binalar ve eklentilerin, uzun yıllardır gelir getirici biçimde değerlendirilmemesi (işletme hakkının devri/kiralama, kullandırma, devir, satış), yeniden bakım onarım yaptırılarak İdarenin (veya başka bir kamu kurumunun) eğitim ve/veya sosyal faaliyetlerinde de kullanılmaması sonucunda önemli bir kamu kaynağı atıl durumda bırakılarak, kamu hizmeti amacına uygun kullanılmamakta, değerlendirilmemekte ve ayrıca binaların kullanım dışı kalması önemli hasar ve kayıplara da neden olmaktadır.”

Önergeye gecikmeli yanıt

Öte yandan, CHP Hatay Milletvekili Mehmet Güzelmansur´un tesislerle ilgili yazılı soru önergesini Sağlık Bakanı Dr. Fahrettin Koca, Sağlık Bakanlığı Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü başlıklı yazı ile gecikmeli olarak yanıtladı. Bakan Koca, teslimi 1989 yılında yapılan tesislerin bir kısmının 1994-2016 yılları arasında sağlık meslek lisesi olarak kullanıldığını, 1995-2002 yılları arasında Mustafa Kemal Üniversitesi tarafından, 2016-2018 yılları arasında ise Başbakanlıkça Suriyeli göçmenlerin rehabilitasyonunda kullanıldığını kaydetti. Koca, “Sözkonusu tesisler, Bakanlığımız, Milli Eğitim Bakanlığı ve Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi tarafından tesislerin yapılış amacına uygun olarak eğitim amaçlı kullanılmıştır. Tesislerin ve taşınmazın ekonomiye kazandırılması için alternatifler değerlendirilmektedir” dedi. 
Tesislerde yaşanan hırsızlık suçlarından kaynaklı kamu zararına ilişkin yargılamaların devam ettiği bilgisini de paylaşan Bakan Koca, Güzelmansur´un “Küresel bir salgınla mücadele verdiğimiz ve karantina tesisi yokluğunu hissettiğimiz bu günlerde İskenderun Pirinçlik Eğitim ve karantina Tesisi´nin bakım ve onarımının yaptırılarak amacına uygun kullanılması düşünülmekte midir?” sorusunu ise dolaylı olarak yanıtladı. Bakan Koca, İskenderun -Arsuz yol genişletme ve güzergah değişikliği çalışmasında bazı binaların hasar gördüğünü ifade ederek, “Bakanlığımızca tesislerin ve taşınmazın ekonomiye kazandırılması için alternatifler değerlendirilmektedir” dedi.